آب می‌تواند یون‌های با بار مثبت (کاتیون) و با بار منفی (آنیون) را در خود حل کند. سختی آب یک معیار است که به ما نشان می‌دهد چه‌مقدار از این یون‌ها در آب حل شده‌اند. واحد آن PPm است. این واحد بیان می‌کند در هر میلیون پارت (بخش)، چند بخش از یک ماده وجود دارد. اگر بخواهیم این واحد اندازه‌گیری را به واحد ملموس‌تری تبدیل کنیم، معادل میلی‌گرم در لیتر است.
سختی آب دو نوع دارد: موقت و دائمی. سختی موقت (کربناتی) مقدار کربنات کلسیم، منیزیم و آهن را نشان می‌دهد و سختی دائم (بدون کربنات)، مقدار نمک سولفات، نیترات و کلریدِ کلسیم، منیزیم و آهن موجود در آب را نشان می‌دهد. علت اصلی تفکیک سختی‌ها به موقت و دائم چیست؟
سختی موقت با جوشاندن آب از بین می‌رود. البته نه که از بین برود. منظور آن است که از آب جدا شده و ته‌نشین می‌شود. ته‌نشین‌شده‌های کتری و رسوبات موجود در لوله‌ها اغلب از این دسته‌اند. اما موادی که در سختی دائم اندازه‌گیری می‌شوند، حتی با جوشاندن آب هم از بین نخواهند رفت و جداسازی آن‌ها از آب به چند روش علمی و به کمک تجهیزات انجام می‌شود. به‌طور کلی به مجموع سختی موقت و دائم، سختیِ کل آب می‌گویند.
اصلی‌ترین ذرات در محاسبه‌ی سختی آب، کلسیم و منیزیم هستند. تقریباً می‌شود این‌طور در نظر داشت، وقتی می‌گوییم سختی آب زیاد است، یعنی آب به‌مقدار زیادی کلسیم و منیزیم دارد. منتها کلسیم و منیزیم به تنهایی با آب ترکیب نشده‌اند و قبل از حل‌شدن در آب بها یک ذره با بار منفی وارد واکنش شده‌اند.
توضیح دقیق سختی موقت و دائم
اجازه بدهید با بیانی دیگر و به‌طور مفصل تفاوت سختی موقت و دائم را توضیح دهیم. موادی که در آب حل می‌شوند، هرکدام ترکیبی از آنیون و کاتیون هستند. اگر آنیون آن کربنات باشد، این ذره را در گروه ذراتی به‌حساب می‌آوریم که مجموع مقدارشان سختی موقت را نشان می‌دهد و اگر غیر از کربنات باشد، سختی دائم است.
درواقع وقتی در فرمول شیمیایی مواد موجود در آب CaCO3 (کربنات) دیدید، بدانید وجود آن ذره در آب در محاسبه‌ی سختی موقت تأثیرگذار است. یعنی موادی نظیر MgCO3 (منیزیم کربنات/ ماده‌ای با کاتیون فلزی منیزیم و آنیون کربنات) یا CaCO3 (کلسیم کربنات/ ماده‌ای با کاتیون کلسیم و آنیون کربنات) باعث سختی موقت می‌شوند، چون در ترکیب‌شان کربنات دارند. اما مواد دیگری مثل MgCl2 یا MgSO4 یا CaSO4 که دارای کلسیم و منیزیم (مواد اصلی مورد بحث در سختیِ آب) هستند، از آن‌جاکه جای کربنات با مواد دیگری مثل SO4 (سولفات) یا Cl2 (کلر) ترکیب شده‌اند، جزو سختی دائم به‌حساب می‌آیند.
سختی آب چه‌قدر باید باشد؟
تقسیم‌بندی زیر نشان می‌دهد به چه آبی «سخت» می‌گوییم:
آب نرم: سختی کم‌تر از 60
متوسط: بین 60 تا 120
سخت: بین 120 تا 180
بسیار سخت: 180 و بالاتر
سختی آب در مناطق مختلف تهران عدد رضایت‌بخشی ندارد. به‌عنوان مثال منطقه‌ی یک شهر، میانگین ۳۵۰ دارد و در مناطق پایین شهر تهران، آزمایش‌هایی میزان سختی آب را تا 600 و 700 هم نشان می‌دهند. واضح است که این آب‌های ناسالم زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌های کلیوی‌اند. موقع خرید آب معدنی به دو عدد روی بدنه‌ی بطری آب معدنی توجه کنید.
بیشتر بخوانید:
THمیزان سختی آب را نشان می‌دهد و (Total Dissolved Solid) TDS بیان‌گر میزان کل جامدات محلول در آب است. در واقع، TH بخشی از TDS است. روی جلد آب معدنی‌ای که همین حالا جلوی چشم نگارنده است، نوشته شده TH برابر با 121 است. این مقادیر می‌تواند یکی از معیارهای شما در انتخاب آب معدنی باشد. سختی آب از حدی بیشتر باشد، مزه‌ی آب رو به شوری می‌رود و اگر از مقداری کم‌تر شود، به تلخی نزدیک می‌شود. آبی با سختی حدود 20 یک آب تلخ‌مزه است.
با آبسردکن ایستکول آشنا شوید:
آبسردکن ایستکول با 4 فیلتر تصفیه‌ی آب
سختی آب چه اثراتی دارد؟
یکی از مشخصات آب سخت این است که صابون در آن به‌خوبی کف نمی‌کند. در واقع آب سخت، پاک‌کنندگی شوینده‌ها را کم می‌کند. شست‌وشوی سر و صورت با آب سخت ممکن است به زبری مو و چروک پوست منجر شود. هم‌چنین آب سخت، ته کتری‌ها و در جداره‌ی لوله‌ها رسوب می‌کند.
آب سخت در درازمدت به سلامتی افراد آسیب می‌رساند. امروزه کیفیت پایین آب لوله‌کشی شهرها، مشکلاتی نظیر سنگ کلیه را بیش‌از‌پیش ساخته است.
نظرات کاربران