احتمالاً در اخبار و گزارش‌های مربوط به آلودگی هوا بارها با این حروف و اعداد روبه‌رو شده‌اید: PM2.5. بااین‌که همه‌جا درباره‌ی مضرات این ذرات حرف زده می‌شود، اما بسیاری از دنبال‌کنندگان اخبار اطلاع دقیقی از این ذرات و ویژگی‌های‌شان ندارند. در این یادداشت سعی می‌کنیم شما را با ذرات آلوده‌ی PM2.5 آشنا کنیم.
PM2.5 مخفف Particulate Matter (ذرات معلق) است و به ذراتی معلقی با اندازه‌ی 2.5 میکرومتر یا کم‌تر از آن اشاره دارد. آلاینده‌های PM2.5 ذرات بسیار ریزی هستند که تا مدت‌ها در هوا معلق می‌مانند و یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا به‌حساب می‌آیند.
در مقالات مختلف در ارتباط با آلودگی هوا، برای آن‌که خواننده ذهنیت بهتری از اندازه‌ی ذرات PM2.5 پیدا کند، اندازه‌ی تار موی انسان به‌عنوان مثال ذکر می‌شود تا در مقایسه با آن ابعاد ذرات PM2.5 روشن شود. هر تار موی انسان بین 50 تا 70 میکرومتر است. یعنی ذرات PM2.5 حدود سی‌برابر کو‌چک‌تر از یک تار موی انسان‌اند. طبیعی است که هرکدام از آن‌ها به‌صورت مجزا دیده نمی‌شوند، بلکه وقتی توده‌ای از این ذرات آلوده به‌وجود می‌آید، با تاری و کاهش شعاع دید روبه‌رو می‌شویم. دسته‌ی دیگری از ذرات آلوده که در بحث آلودگی با نام آن روبه‌رو می‌شویم، ذرات PM10 هستند که قطری در حدود 10 میکرومتر دارند.
ذرات PM2.5 با PM10 چه تفاوت‌هایی دارند؟
اولین و مهم‌ترین تفاوت میان این ذرات، ابعاد آن‌ها است. هم‌چنین PM2.5 و PM10 از منابع مختلفی منتشر می‌شوند. ذرات PM2.5 عموماً ناشی از سوخت‌های فسیلی مانند نفت، گاز و زغال سنگ هستند. آلودگی هوا ناشی از اتومبیل‌ها، فعالیت نیروگاه‌ها و کارخانه‌ها و آتش‌سوزی‌هایی مثل آتش‌سوزی جنگل هم از منابع اصلی انتشار ذرات PM2.5 است.
PM10 هم منابعی نظیر منابع PM2.5 دارد، اما بیشتر از گردوغبار ناشی از فعالیت‌های عمرانی، آلودگی‌های کشاورزی، محل‌های دفتن زباله‌ها، گرده‌های گیاهی، هاگ‌ها و کپک‌ها هم ناشی می‌شود. ذرات آلوده‌ی درشت‌تر را شامل می‌شود. ذرات PM2.5 از چند نظر از PM10 خطرناک‌ترند و به سلامتی انسان‌ها آسیب بیش‌تری وارد می‌سازند.
از مجله‌ی ایستکول بخوانید:
چرا ذرات PM2.5 از مضرترین ذرات در آلودگی هوا به‌حساب می‌آیند؟
- این ذرات آلوده جرم بسیار ناچیزی دارند و تا مدت‌ها در هوا معلق می‌مانند و مسافت‌های طولانی‌تری را طی می‌کنند. معلق‌ماندن در هوا باعث می‌شود وقتی این آلودگی ایجاد می‌شود، تا مدت‌ها در هوای ساکن باقی بماند و تا مدت زیادی وارد ریه‌ها شود.
- ذرات آلوده‌ی PM2.5 به‌واسطه‌ی ابعاد بسیار بسیار ریز می‌توانند به بخش‌های عمیق ریه و اندام‌های تنفسی نفوذ کنند و برای سلامتی افراد خطرآفرین شوند. این ذرات می‌توانند در انتهای مجرای تنفسی در معرض اکسیژن قرار گرفته و انتشار پیدا کنند و به بخش‌های مختلف بدن صدمه بزنند.
- عمده‌ی ذرات PM2.5 ناشی از مواد سمی‌تری نسبت به مواد PM10 هستند که دربردارنده‌ی ذرات فلز سنگین یا ترکیبات آلی سرطان‌زا هستند.
دستگاه‌های تصفیه‌هوای ایستکول، مجهز به انواع فیلترهای تصفیه، می‌توانند ذرات PM2.5 را از هوای آلوده جدا سازند. برای آشنایی با مشخصات جزئی این دستگاه‌ها، روی عنوان زیر کلیک کنید:
عوارض ذرات PM2.5 چیست؟
در شکل زیر، به‌صورت خلاصه عوارض کوتاه‌مدت PM2.5 عنوان شده که پایین شکل ترجمهی این موارد را می‌خوانید.
- سرفه
- تنگی نفس
- آبریزش بینی
- سوزش چشم
عوامل مختلفی در میزان آسیب ذرات PM2.5 به بدن دخیل‌اند. تنفس از ظریق دهان در هوای آلوده در تشدید آسیب آلاینده‌های معلق و ریز به بدن بسیار مؤثر است. سن افراد در خسارت‌های ناشی از ذرات PM2.5 عامل اثرگذار دیگر است. کودکان و سال‌مندان از سمت این ذرات بیش تر در معرض آسیب هستند. هم‌چنین بیماری‌های زمینه‌ای به‌خصوص بیماری‌های مربوط به دستگاه تنفسی و قلب افراد را در برابر ذرات PM2.5 آسیب‌پذیرتر می‌کند. همان‌طور که اشاره شد، این ذرات بسیار کوچک می‌توانند تا مدت‌ها (هفته‌ها) در دستگاه تنفسی باقی بمانند و به‌مرور زمان سلامت فرد را نشانه بگیرند.
آن‌چه به‌عنوان شاخص کیفیت هوا (AQI) اعلام می‌شود، برایندی از میزان ذرات PM2.5 به همراه عوامل اصلی آلاینده‌ی PM10 مثل دی‌اکسید گوگرد و اکسید نیتروژن را در بر می‌گیرد.
«شاخص کیفیت هوا» یکی دیگر از آن عناوین پرتکرار در اخبار به‌خصوص در روزهای آلوده است. دراین‌رابطه و برای آشنایی با این شاخص، مقاله‌ی دیگری از مجله‌ی ایستکول بخوانید:
منابع:
California Air Resources Board
health.my.gov
نظرات کاربران